Σε ναυάγιο οδηγείται η συζητούμενη εδώ και περίπου 18 μήνες πολυθρύλητη αγορά δύο φρεγατών από τη Γαλλία, έπειτα από εξελίξεις στο προσκήνιο και το παρασκήνιο, καραμπόλες, δικαστικές αποφάσεις για την επιστροφή αναδρομικών ύψους 4 δισ. ευρώ στους συνταξιούχους και μια σειρά από μεταπτώσεις των χειριστών της υπόθεσης που σε άλλες στιγμές εμφανίζονταν φανατικοί υπέρμαχοι της απόκτησης των πολεμικών πλοίων και άλλοτε θεωρούσαν ότι το πρόγραμμα των φρεγατών Belh@rra είναι πολύ μακρινό σε σχέση με τις σημερινές πιεστικές ανάγκες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Παρέμβαση ξένου παράγοντα ή ακύρωση της σχεδόν οριστικοποιημένης διακρατικής συμφωνίας για αγορά φρεγατών από τη Γαλλία λόγω της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας να δοθούν 4 δισ. ευρώ στους συνταξιούχους για παρανόμως παρακρατηθέντα αναδρομικά; Υπήρξε εμπλοκή της αμερικανικής κυβέρνησης και της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα στην απόφαση να μην προχωρήσει η ναυπήγηση των δύο γαλλικών φρεγατών λίγο πριν επισημοποιηθεί η συμφωνία; Ποιος ήταν ο ρόλος της γερμανικής κυβέρνησης που συμπτωματικά, λίγες ημέρες πριν από την προγραμματιζόμενη υπογραφή του deal, ανέλαβε πρωτοβουλία να διαμεσολαβήσει ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα με σκοπό να προλάβει μια πιθανή ελληνοτουρκική στρατιωτική σύγκρουση;
Η απόφαση για ακύρωση του deal αγοράς των δύο γαλλικών φρεγατών τύπου Belh@rra (ή FDI, δηλαδή Frigate Defence and Intervension) φαίνεται ότι ελήφθη από την ελληνική κυβέρνηση στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας, την ώρα που ακόμη και ανώτατα στελέχη του υπουργείου Εθνικής Αμυνας θεωρούσαν ότι η τελική επικύρωση της συμφωνίας -και μάλιστα σε ανώτατο επίπεδο- είναι θέμα ολίγων ημερών!
«Στα 3 δισ. ευρώ το κόστος του deal για τις δύο γαλλικές φρεγάτες» ανέφεραν πρόσφατοι πρωτοσέλιδοι τίτλοι των ελληνικών εφημερίδων που έπεσαν έξω. Κι όμως, στο παρασκήνιο φαίνεται ότι εδώ και καιρό κυοφορούνταν εξελίξεις που τελικά οδήγησαν στη ματαίωση του προγράμματος.
Υψηλό κόστος
Μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους ήταν το κόστος του προγράμματος. Το καλοκαίρι του 2019 ο προϋπολογισμός για την αγορά των δύο φρεγατών ανερχόταν σε περίπου 2 δισ. ευρώ. Λίγους μήνες μετά, τον Οκτώβριο του 2019, όταν έγινε η κοπή πρώτου χάλυβα για τις Belh@rra παρουσία του τότε αρχηγού ΓΕΝ ναυάρχου Νικολάου Τσούνη -τον οποίο οι Γάλλοι είχαν βάλει… εκ δεξιών της υπουργού τους για θέματα Αμυνας Φλοράνς Παρλί- το κόστος έφτασε στα 2,4 δισ. ευρώ. «Ομως, τα προσφερόμενα πλοία ήταν σχεδόν άοπλα», λέει στο «ΘΕΜΑ» ενημερωμένη πηγή και εξηγεί: «Οταν στη συζήτηση μπήκαν οι πύραυλοι Scalp Naval, τους οποίους το Παρίσι αποδεσμεύει μόνο για τους ευρισκόμενους στην πρώτη γραμμή συμμάχους της Γαλλίας, οι τιμές αυξήθηκαν». Στο πιθανό ερώτημα γιατί δεν μπορούσε να επιλεγεί ένα φθηνότερο όπλο και όχι οι γαλλικοί στρατηγικοί πύραυλοι -αντίστοιχοι των αμερικανικών πυραύλων Cruise Tomahawk- η απάντηση είναι ότι χωρίς τους Scalp Naval δεν μπορούσε να υπογραφεί διακρατική συμφωνία και παράλληλα συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας της Ελλάδας με τη Γαλλία. Τα συγκεκριμένα στρατηγικά βλήματα θα καθιστούσαν τις ελληνικές Belh@rra πρώτο στόχο του αντίπαλου Ναυτικού και γι’ αυτό απαιτούνταν προστασία με ισχυρά αντίμετρα, τα οποία οι Γάλλοι τιμολογούσαν επιπλέον με το επιχείρημα ότι στο δικό τους Ναυτικό για τα βλήματα αυτά χρησιμοποιούνταν ναυτικοί σχηματισμοί παρουσία και αεροπλανοφόρου… Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, το κόστος εκτοξεύτηκε περίπου στα 3,2 δισ. ευρώ για την αγορά των δύο φρεγατών Belh@rra, με τα όπλα τους στη συμφωνημένη διαμόρφωση! Το κόστος αυτό θεωρούνταν απαγορευτικό για τις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Αλλωστε και ο υφυπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης, που είχε αναλάβει να εξοικονομήσει κονδύλια και να βρει τους πόρους για την αγορά των φρεγατών, είχε διαμηνύσει ότι τα δημόσια οικονομικά δεν αντέχουν τη χρηματοδότηση ενός προγράμματος που θα υπερβαίνει τα 3 δισ. ευρώ!
Σε αυτό το σταυρόλεξο ήρθε να προστεθεί την Τρίτη και η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για επιστροφή στους συνταξιούχους αναδρομικών ύψους περί τα 4 δισ. ευρώ. Με δεδομένη την απόφαση του πρωθυπουργού για επιστροφή των περικοπών που κρίθηκαν αντισυνταγματικές, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών έθεσε βέτο στην αγορά των φρεγατών με το αιτιολογικό ότι τα χρήματα δεν μπορούν να συγκεντρωθούν. «Πρόκειται για τον ορισμό του ηθικού κινδύνου, οι δικαστικοί πρέπει να καταλάβουν ότι δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα», λέει παράγοντας με γνώση των διαβουλεύσεων. Επί της ουσίας, η κυβέρνηση εκλήθη να αποφασίσει μεταξύ δύο δημοσίων αγαθών. Συντάξεις ή φρεγάτες; Βούτυρο ή κανόνια; «Η άμυνα είναι ένα δημόσιο αγαθό και οι συντάξεις ένα άλλο δημόσιο αγαθό. Μπορείς να αντικαταστήσεις το ένα με ένα άλλο;» αναρωτιέται οικονομικός παράγοντας.
Αργή παράδοση
Η δεύτερη παράμετρος που οδήγησε στην ακύρωση της αγοράς των γαλλικών φρεγατών ήταν η χρονική διάρκεια του προγράμματος και η αναμενόμενη παραλαβή του πρώτου πολεμικού πλοίου περί τα τέλη του 2024 με αρχές του 2025. «Τα τουρκικά πλοία δεν θα έρθουν το 2024. Κάποιος πρέπει να τα αναχαιτίσει τώρα και τα 3 δισ. δεν μας περισσεύουν, πρέπει να δούμε τις προτεραιότητές μας», λέει συνεργάτης του Κυριάκου Μητσοτάκη. Επιπλέον, όπως τονίζει ανώτατος κομματικός παράγοντας της Ν.Δ., στην κατάσταση που βρίσκονται οι Ενοπλες Δυνάμεις απαιτείται η άμεση εκταμίευση περίπου 1,5 δισ. για να λυθούν προβλήματα και να γίνουν προμήθειες ανταλλακτικών για να αυξηθεί η διαθεσιμότητα στα υπάρχοντα οπλικά συστήματα.
Με τα δεδομένα αυτά, ο πρωθυπουργός αποφάσισε να ανακοινωθεί στη γαλλική κυβέρνηση ότι η συμφωνία για την απόκτηση των γαλλικών φρεγατών δεν μπορεί να προχωρήσει τώρα. Οπως μεταφέρουν αξιόπιστοι παράγοντες, ακυρώθηκε σχεδόν την τελευταία στιγμή η επίσημη τελετή υπογραφής του deal που θα γινόταν στο Παρίσι λίγο πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της 17ης και 18ης Ιουλίου από τέσσερις υπουργούς παρουσία του πρωθυπουργού και του προέδρου της Γαλλίας! «Είναι σαν να γυρίσαμε την πλάτη στον Εμανουέλ Μακρόν», παρατηρεί διπλωματική πηγή και προσθέτει ότι η ματαίωση της αγοράς μπορεί να προκαλέσει αδιευκρίνιστες περιπλοκές στις σχέσεις της Ελλάδας με τη Γαλλία. «Με την τιμή που πουλούσαν σε εμάς δύο φρεγάτες, εκείνοι θα αγόραζαν πέντε για το δικό τους Πολεμικό Ναυτικό», υποστηρίζει άλλος αξιωματούχος.
Εκ των υστέρων ακούγονται πολλές δικαιολογίες για το ναυάγιο. Δεν έπρεπε να είχαν ληφθεί εξαρχής υπ’ όψιν και το όλο πρόγραμμα να είχε σχεδιαστεί σε άλλη βάση;
Μένει να αποδειχτεί αν πρόκειται για οριστική ακύρωση της ελληνικής συμμετοχής στο πρόγραμμα ναυπήγησης των φρεγατών Belh@rra από τα Ναυπηγεία της Λοριάν στη Βρετάνη ή για ένα ακόμη επεισόδιο στο θρίλερ της αγοράς των γαλλικών φρεγατών από το Πολεμικό Ναυτικό. Και το όποιο αποτέλεσμα θα δείξει αν η Αθήνα έχει να περιμένει βοήθεια στα Ελληνοτουρκικά από τρίτες χώρες έναντι ανταλλαγμάτων που πιστοποιούν το δόγμα ότι οι συμμαχίες και οι διεθνείς σχέσεις είναι «pure business».
