Νέο εργασιακό νομοσχέδιο: Αλλάζουν όλα σε ωράρια, υπερωρίες, άδειες, απεργίες, τηλεργασία

Σήμερα, η απασχόληση 5 ωρών επί πλέον την εβδομάδα μετά τις 40 ώρες για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν 5ήμερο σύστημα απασχόλησης (όπως επίσης και η απασχόληση 8 ωρών επιπλέον την εβδομάδα, για τις επιχειρήσεις  που εφαρμόζουν σύστημα 6ήμερης απασχόλησης) θεωρείται υπερεργασία και αμείβεται με προσαύξηση 20%. Η απασχόληση, πέραν των 45 ωρών την εβδομάδα για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν πενθήμερο ή των 48 ωρών τη εβδομάδα για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν εξαήμερο, θεωρείται υπερωριακή απασχόληση και αμείβεται με προσαύξηση 40% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο. Παράλληλα, κάθε ώρα πέραν της 9^ης ημερησίως επί 5ημέρου και πέραν των 8 επί 6ημέρου συνιστά υπερωρία.

Οι υπερωρίες διέπονται σήμερα από σειρά διατυπώσεων και διαδικασιών έγκρισης ενώ προβλέπονται προσαυξήσεις:

• 40% για κάθε ώρα νόμιμης υπερωριακής απασχόλησης μέχρι τη συμπλήρωση των προβλεπόμενων πλαφόν
• 60% για απασχόληση πέραν των ορίων που προβλέπουν τα πλαφόν και
• 80% για κάθε ώρα κατ´ εξαίρεση υπερωρίας, χωρίς δηλαδή να έχει τηρηθεί από τον εργοδότη η υποχρέωση προαναγγελίας κλπ.

Με το νέο θεσμικό πλαίσιο προωθείται ενιαιοποίηση της αντιμετώπισης των επιπλέον του 8ώρου ωρών, ώστε κάθε επιπλέον ώρα να ορίζεται ως υπερωρία, χωρίς όμως να αλλάξει – κατά πληροφορίες – το πλαίσιο των αμοιβών το οποίο αναμένεται να παραμείνει στο 20% για την 9^η ώρα και στο 40% για κάθε επόμενη ώρα νόμιμης υπερωρίας.

Ταυτόχρονα προωθείται η αύξηση του αριθμού των επιτρεπόμενων υπερωριών στη βιομηχανία, που διαφοροποιείται σήμερα από τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας.Το ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων προκειμένου για εργαζόμενους σε βιομηχανικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες, έχει καθοριστεί στις 48 ώρες ανά 6μηνο. Στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας, για παράδειγμα στο εμπόριο και την παροχή υπηρεσιών, το ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης είναι έως 2 ώρες ημερησίως και έως 120 ώρες το έτος. Οι εισηγήσεις που υπάρχουν στο τραπέζι είναι να ευθυγραμμιστεί το πλαφόν στη βιομηχανία με τους υπόλοιπους κλάδους, ώστε το ανώτατο όριο να είναι 120 ώρες ανά έτος σε όλο το φάσμα της οικονομίας.

Πληροφορίες αναφέρουν πως με το νέο πλαίσιο προωθείται προσαρμογή ημερήσιου ωραρίου ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης και του εργαζόμενου. Πιθανότατα αναμένεται να δοθεί δυνατότητα προσαρμογής στον ημερήσιο χρόνο εργασίας, χωρίς όμως να επηρεάζεται ο εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας. Υπενθυμίζεται πως με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση καθιερώθηκε από το 1984 η εβδομαδιαία εργασία των 40 ωρών για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε οποιαδήποτε εργοδότη με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου.

Στο τραπέζι έχει βρεθεί και η θεσμοθέτηση της δυνατότητας εργοδότη και εργαζόμενου να συμφωνούν– πιθανότατα σε επίπεδο ατομικής σύμβασης – στην κάλυψη της υπέρβασης του συμβατικού χρόνου απασχόλησης μιας ημέρας, με αντίστοιχη μείωση ωραρίου σε άλλη εργάσιμη ημέρα, ενδεχομένως και με ρεπό ή πρόσθετη άδεια. Το εν λόγω σενάριο προβλέπει οι ώρες που μπορεί να πραγματοποιούνται ως υπερωρία, να μπορούν να καλύπτονται και με χρόνο, μέσω «συμψηφισμού» πιθανότατα με ρεπό, έξτρα άδεια ή μικρότερο ωράριο σε άλλες εργάσιμες ημέρες.

Σήμερα, επιτρέπεται με βάσει νόμο του 2011 διευθέτηση του χρόνου εργασίας σε 6μηνιαία ή σε ετήσια βάση. Εντός του χρονικού αυτού διαστήματος υπάρχει μια χρονική περίοδος αυξημένης απασχόλησης, κατά την οποία ο μισθωτός εργάζεται ημερησίως έως 10 ώρες και μια χρονική περίοδος μειωμένης απασχόλησης, κατά την οποία ο ίδιος μισθωτός εργάζεται αντίστοιχα λιγότερες ώρες ή του χορηγείται ρεπό. Πήχης για τις αποδοχές είναι ο μέσος όρος των 40 ωρών εργασίας την εβδομάδα. Η διάταξη του 2011 προϋποθέτει, ωστόσο, επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας ή συμφωνία του εργοδότη με συνδικαλιστική οργάνωση στην επιχείρηση. Με το νέο πλαίσιο η διευθέτηση του χρόνου εργασίας αναμένεται να συμφωνείται πιθανότατα σε επίπεδο εργοδότη – εργαζόμενου.

Συνδικαλιστικός νόμος

Το νέο νομοσχέδιο προωθεί την εκ βάθρων αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου,  την εξ’ αποστάσεως συμμετοχή σε γενικές συνελεύσεις και την υποχρεωτική εφαρμογή ηλεκτρονικής ψήφου για την πραγματοποίηση απεργίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, αν δεν παρέχεται εξ’ αποστάσεως συμμετοχή στη Γενική Συνέλευση και ψήφος σε όποιο μέλος το επιθυμεί, δεν θα μπορεί να προχωρήσει η προκήρυξη απεργίας. Πάντως η προθεσμία της 24ωρης ενημέρωσης του εργοδότη δεν αναμένεται να αλλάξει. Η διάταξη για ηλεκτρονική ψηφοφορία για την πραγματοποίηση απεργίας θα εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την ισχύουσα διάταξη που προβλέπει την παρουσία του 50% των οικονομικά ενεργών μελών της πρωτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης στη γενική συνέλευση, ώστε να τεκμαίρεται απαρτία και να λαμβάνεται έγκυρη απόφαση για απεργία.

Επίσης θα προβλέπεται σε δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο η ύπαρξη προσωπικού ασφαλείας κατά την διάρκεια απεργίας σε τομείς ζωτικής σημασίας. Αναμένεται να υπάρχει μέριμνα για την λειτουργία επιχειρήσεων δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας με προσωπικό ασφαλείας, προκειμένου να αποφεύγεται η επίταξη. Για το προσωπικό ασφαλείας υπεύθυνο θα είναι το ίδιο το συνδικάτο, ενώ στο σχέδιο νόμου αναμένεται να προβλεφθεί συγκεκριμένος αριθμός εργαζομένων που θα πρέπει να εργαστούν ως προσωπικό ασφαλείας.

Ηλεκτρονική κάρτα εργασίας και ψηφιακό ωράριο

Με το ίδιο νομοσχέδιο αναμένεται να προωθηθεί το «ψηφιακό ωράριο» στο πλαίσιο και του νέου συστήματος «Εργάνη ΙΙ». Οι εργοδότες θα δηλώνουν τα σχήματα ωραρίου ή τροποποίησης ωραρίου με ψηφιακές επιλογές, επιδεχόμενες αυτόματης επεξεργασίας και διασταύρωσης σε πραγματικό χρόνο. Στόχος είναι να γίνεται αυτοματοποιημένα ο έλεγχος από τους επιθεωρητές του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, οι οποίοι πριν μπουν σε μια επιχείρηση θα έχουν την πλήρη ηλεκτρονική καταγραφή όλων των ωρών απασχόλησης και των μεταβολών τους για το σύνολο των εργαζομένων που απασχολούνται.

Με την εφαρμογή του ψηφιακού ωραρίου ανοίγει ο δρόμος για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής κάρτας του εργαζόμενου που θα είναι συνδεδεμένη με το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» σε πραγματικό χρόνο. Στόχος είναι να καταγράφονται με ακρίβεια δευτερολέπτου οι ώρες εργασίας ή και τηλεργασίας του μισθωτού. Η χρήση της ηλεκτρονικής κάρτας αναμένεται να ξεκινήσει πιλοτικά σε μεγάλες επιχειρήσεις όπως σε τράπεζες και σε σούπερ μάρκετ, ενώ σταδιακά θα εφαρμοστεί στο σύνολο της ιδιωτικής οικονομίας, πιθανότατα με ηλεκτρονικό ρολόι παρουσίας προσωπικού (ωρομέτρηση).

Νέο πλαίσιο τηλεργασίας

Στο προωθούμενο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται και το νέο πλαίσιο για την τηλεργασία. Η τηλεργασία συμφωνείται μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου κατά την πρόσληψη ή με μεταγενέστερη συμφωνία. Για λόγους δημόσιας υγείας ο εργοδότης οφείλει να αποδεχθεί την πρόταση του εργαζομένου για τηλεργασία. Αντιστοίχως ο εργαζόμενος οφείλει να αποδεχθεί την πρόταση του εργοδότη για τηλεργασία όταν υπάρχει κίνδυνος δημόσιας υγείας.

Ο εργοδότης υποχρεούται να  τηρεί το ωράριο εργασίας και να σέβεται την ιδιωτική ζωή του τηλεργαζόμενου. Απαγορεύεται ρητά η χρήση της κάμερας (web cam για τον έλεγχο του τηλεργαζομένου. Αν τεθεί σε λειτουργία οιοδήποτε σύστημα ελέγχου, αυτό πρέπει να σέβεται τη νομοθεσία περί δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, να επιβάλλεται από τις λειτουργικές ανάγκες της επιχείρησης και να περιορίζεται στο πλαίσιο του επιδιωκόμενου σκοπού

Ο εργοδότης υποχρεούται να καλύπτει σε μηνιαία βάση το πρόσθετο κόστος με το οποίο επιβαρύνεται περιοδικώς ο τηλεργαζόμενος από την τηλεργασία, ιδίως το κόστος τηλεπικοινωνιών, τον εξοπλισμό και τη συντήρησή του. Η καθυστέρηση καταβολής  του πρόσθετου κόστους πέραν του 2μήνου θα συνιστά μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας.

Ο εργοδότης καλύπτει το κόστος συντήρησης και αποκατάστασης των βλαβών του εξοπλισμού για την παροχή τηλεργασίας τον οποίο διαθέτει ο τηλεργαζόμενος ή του παρέχει ο εργοδότης.  Αν ο εξοπλισμός ανήκει στον εργαζόμενο, στη σύμβαση προσδιορίζεται και ο τρόπος αποκατάστασης του κόστους χρήσης του για την τηλεργασία.  Αν ο εργοδότης δεν προμηθεύσει τον εξοπλισμό αυτό στον τηλεργαζόμενο ή δεν καλύψει το κόστος χρήσης αυτού είναι ανίσχυρη η συμφωνία περί τηλεργασίας και η εργασία παρέχεται στις εγκαταστάσεις του εργοδότη.

Ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιήσει εντός 8 ημερών από την έναρξη της τηλεργασίας τυχόν συμφωνία περί τηλε-ετοιμότητας, τα χρονικά όρια αυτής και τις προθεσμίες ανταπόκρισης του εργαζομένου.

Η συμφωνία περί τηλεργασίας δεν θίγει το καθεστώς απασχόλησης και εν γένει τη σύμβαση εργασίας του τηλεργαζομένου ως πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής απασχόλησης, αλλά μεταβάλλει μόνο τον τρόπο με τον οποίο εκτελείται η εργασία.  Η τηλεργασία μπορεί να παρέχεται κατά πλήρη, μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, αυτοτελώς ή σε συνδυασμό με απασχόληση στις εγκαταστάσεις του εργοδότη.

Άδεια πατρότητας – γονικές άδειες

Τις 14 ημέρες θα φτάσει η νέα άδεια πατρότητας σύμφωνα με το πλαίσιο που προωθείται, ενώ σήμερα χορηγούνται μόλις 2 ημέρες όταν γεννιέται το παιδί. Η νέα 14ήμερη άδεια θα μπορεί να χορηγείται ολόκληρη ή τμηματικά εντός ενός μήνα από την γέννηση του παιδιού. Η διάταξη ψηφίζεται στο πλαίσιο εναρμόνισης με κοινοτική οδηγία του 2019 με την οποία αναγνωρίζεται το δικαίωμα και των δύο γονέων στην άσκηση της γονικής φροντίδας.