Προγράμματα κατάρτισης και επιδοτούμενης απασχόλησης ύψους 1,5 δισ. ευρώ ρίχνει στην μάχη της «επόμενης μέρας» η κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να αναχαιτιστεί το κύμα αύξησης της ανεργίας που αναμένεται σφοδρό μετά την αποσωλήνωση της οικονομίας από τα οριζόντια μέτρα στήριξης.
Σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όμως, προβλέπονται και στις παθητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, δηλαδή στα επιδόματα του ΟΑΕΔ με κυρίαρχο το επίδομα ανεργίας. Στο νέο πλαίσιο αναμένεται να υπάρχει στενή σύνδεση ανάμεσα στην επιδότηση ανεργίας, την κατάρτιση και την ενεργητική αναζήτηση εργασίας ενώ θα υπάρξουν και οικονομικά κίνητρα για την ταχύτερη επάνοδο στην αγορά εργασίας. Πληροφορίες αναφέρουν πως ένα από τα σενάρια που έχουν βρεθεί στο τραπέζι προβλέπει αυξημένο ποσό επιδόματος – ενδεχομένως πιο κοντά στο μισθό του ανέργου – το πρώτο χρονικό διάστημα μετά την απόλυση, το οποίο μπορεί να μειώνεται σταδιακά όσο περνούν οι μήνες, χωρίς όμως να πέφτει κάτω από το σημερινό όριο των 400 ευρώ ανά μήνα. Ταυτόχρονα, η επιδότηση αναμένεται να συνδεθεί πιο στενά με την κατάρτιση και την ενεργή αναζήτηση εργασίας, ως υποχρέωση του ανέργου. Αναμένεται στο πλαίσιο της κατάρτισης να υπάρχει όρος ο άνεργος να είναι διαθέσιμος για κατάρτιση αν αιτείται επίδομα ανεργίας.
Οι 2 στόχοι των προγραμμάτων κατάρτισης – απασχόλησης
Μετά από το πολύμηνο, παρατεταμένο lockdown, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως ένα ποσοστό επιχειρήσεων δεν θα καταφέρουν, τελικά, να επιβιώσουν, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοί τους – πολλοί εκ των οποίων βρίσκονται σήμερα σε καθεστώς αναστολής σύμβασης – να περάσουν στην ανεργία. Τα προγράμματα κατάρτισης και επιδοτούμενης απασχόλησης που βρίσκονται στα… σκαριά έχουν διττό στόχο:
- κατ αρχήν να εμποδίσουν αυτή την διαδικασία, αποτρέποντας το πέρασμα από την εργασία στην ανεργία και ταυτόχρονα
- να δημιουργήσουν ένα ασφαλή δρόμο που θα δίνει πρόσβαση σε ποιοτικά προγράμματα κατάρτισης και σε όσους τελικά χάνουν την δουλειά τους, ώστε να μπορούν να επανεντάσσονται γρήγορα.
Στο κείμενο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιγράφεται ήδη «ένα μεγάλο οριζόντιο πρόγραμμα κατάρτισης σε νέες δεξιότητες (ψηφιακές, πράσινες και ήπιες) για το εργατικό δυναμικό της χώρας μέσα από ένα στοχευμένο σύστημα ανάλυσης των κενών στις δεξιότητες και των αναγκών κάθε ομάδας στόχου» Η εν λόγω επένδυση είναι συνδεδεμένη με την μεγάλη μεταρρύθμιση που στοχεύει στην ριζική αναθεώρηση και στον εκσυγχρονισμό του συστήματος αναβάθμισης δεξιοτήτων του ενεργού πληθυσμού.
Η νέα στρατηγική προβλέπει συστηματική και διαρκή αξιολόγηση των παρόχων ενώ συνδέει την αμοιβή τους και την αμοιβή των καταρτιζομένων με πιστοποιημένη από τρίτους απόκτηση δεξιοτήτων. Στόχος είναι η διαρκή σύνδεση της κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Επίσης η μεταρρύθμιση προβλέπει τη σύσταση ενός Εθνικού Συμβουλίου για τις Δεξιότητες.
Όπως εξηγούν αρμόδιοι κρατικοί αξιωματούχοι, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα αναπτυχθούν:
- οριζόντια προγράμματα που θα απευθύνονται στη μεγάλη μάζα εργαζομένων και ανέργων
- στοχευμένα προγράμματα για εργαζόμενους σε τουρισμό, εμπόριο, logistics, πράσινη οικονομία κ.α.
Ειδικά προγράμματα για τον τουρισμό
Για παράδειγμα, στο κείμενο του Ταμείου Ανάκαμψης περιγράφεται ειδικό πρόγραμμα αναβάθμισης δεξιοτήτων των εργαζομένων στον τουρισμό, που μεταξύ άλλων έχουν βρεθεί σε πολύμηνη αναστολή σύμβασης εργασίας, με προϋπολογισμό 46 εκατομμυρίων ευρώ. Συγκεκριμένα αναφέρεται : «Επαναπροσδιορισμός και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού τουριστικών επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν προβλήματα απασχόλησης. Αφορά ιδίως εποχιακούς εργαζόμενους, μακροχρόνια άνεργους και υπαλλήλους που τέθηκαν σε αναστολή λόγω του COVID-19. Επικέντρωση σε 7 επαγγελματικές ειδικεύσεις. Το έργο θα οδηγήσει σε βελτίωση της απασχόλησης, καλύτερες αμοιβές αλλά και θα διευκολύνει τις τουριστικές επιχειρήσεις στην ανεύρεση προσωπικού με σύγχρονες δεξιότητες και αυξημένη εξειδίκευση».
Τα οριζόντια προγράμματα θα έχουν κεντρικό στόχο την απόκτηση ή αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Θα υπάρξουν προγράμματα βασικών γνώσεων για ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που δεν έχει πρόσβαση στην ψηφιακή οικονομία και χρειάζεται βασικές ψηφιακές δεξιότητες για την επόμενη μέρα. Θα υπάρχουν όμως και προγράμματα για τους πιο μυημένους που θα προσφέρουν δηλαδή περισσότερο προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες.
Στόχος είναι τα προγράμματα να «περπατήσουν» με ποιοτικούς παρόχους – όπως συνέβη και στην περίπτωση της συνεργασίας του ΟΑΕΔ με την Google. Σε κάθε περίπτωση θα υπάρξει συνδυασμός και συντονισμός της κατάρτισης με τις ενεργητικές πολιτικής απασχόλησης, δηλαδή τα προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης μέσω της επιδότησης της εργασίας (π.χ. επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών). Ο ένας πυλώνας θα συμπληρώνει τον άλλο, καθώς κάποιοι εργαζόμενοι μετά την κατάρτιση θα χρειαστούν επιδοτούμενη εργασία.
Το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης προβλέπει άλλωστε μεταρρύθμιση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης (ALMP) με στόχο τον ανασχεδιασμό του χαρτοφυλακίου των ενεργών πολιτικών και προωθεί ταυτόχρονα σημαντικές επενδύσεις σε προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα για άνεργους (απόκτηση εργασιακής εμπειρίας μέσω ορισμένου χρόνου αμειβόμενης πλήρους απασχόλησης), καθώς και ειδικά προγράμματα απασχόλησης για περιοχές μετάβασης (απολιγνιτοποίησης), περιοχές με προβλήματα αποβιομηχάνισης και περιοχές με μεγάλα ποσοστά εποχικής απασχόλησης.
Γενικώς, το μοντέλο αναμένεται να αλλάξει άρδην καθώς στη σύγχρονη εποχή, ο εργαζόμενος μπορεί να χρειάζεται κατάρτιση σε διαφορετικά στάδια της ζωής του. Ο ρόλος του ΟΑΕΔ θα αναβαθμιστεί καθώς ο Οργανισμός θα παίξει κεντρικό ρόλο στην υλοποίηση των σχετικών πολιτικών του Ταμείου Ανάκαμψης.
Και το νέο εργασιακό στις μεταρρυθμίσεις του Ταμείου
Από τις κεντρικές μεταρρυθμίσεις του Ταμείου Ανάκαμψης είναι και η κομβική μεταρρύθμιση που έρχεται στα εργασιακά με τις γνωστές παρεμβάσεις στο συλλογικό εργατικό και συνδικαλιστικό δίκαιο όπως επίσης στην τηλεργασία. Παράλληλα με την μεταρρύθμιση προβλέπεται και επένδυση 62 εκατομμυρίων ευρώ με στόχο τον «ψηφιακό μετασχηματισμό των συστημάτων εργασίας». Στον πυλώνα αυτό εντάσσονται ψηφιακά έργα για την προσαρμογή στην εφαρμογή των διατάξεων της μεταρρύθμισης του εργατικού νόμου, όπως την ψηφιακή κάρτα εργασίας, τον μηχανισμό προσδιορισμού του κατώτατου μισθού, το ψηφιακό σύστημα για την υγιεινή και την ασφάλεια στους χώρους εργασίας, την ψηφιοποίηση του ΣΕΠΕ.
